Włoskie wyrazy w języku greckim

To, że różne języki na siebie oddziałują, nie jest tajemnicą — przynajmniej nie dla osób, które językami się interesują. Zawsze mnie fascynowało to, jak wiele podobieństw można znaleźć w językach na pozór do siebie niepodobnych, jak np. w polskim i greckim. Każde takie podobieństwo ma wytłumaczenie historyczne i jeśli tylko masz ochotę się zgłębić w ten temat, odkryjesz mnóstwo ciekawych informacji — a ja z chęcią Ci w tym pomogę 🙂

Przed Tobą cykl artykułów o wpływie różnych języków na język grecki. Dowiesz się z nich, co doprowadziło do bliższych relacji Grecji z danym krajem i jaki to miało wpływ na język. Zaczniemy od języka włoskiego, a w kolejnych dniach ukażą się artykuły na temat języka tureckiego, francuskiego, angielskiego i polskiego. Zapraszam do lektury!

Wpływ języka włoskiego na język grecki

W języku greckim istnieje wiele włoskich słów, których Grecy używają na co dzień, np. πόρτα /porta/, φούστα /fusta/, φάτσα /faca/, σαλάτα /salata/ i wiele innych. Często zapomina się o pochodzeniu tych słów, ponieważ zadomowiły się one na dobre w języku greckim i nikt nie wyobraża sobie użycia innych, bardziej rdzennych wyrazów.

Skąd jednak te słowa się wzięły?

Historia grecko-włoska sięga końca XIII wieku, gdy to wyspy Jońskie znalazły się pod rządami Wenecjan. Najsilniejsze wpływy Wenecjanie mieli na Korfu i Zakintos (na których do dzisiaj można usłyszeć dialekt przypominający język włoski), ale również na Kretę, Cyklady, Dodekanez, Samos, Chios, północny Peloponez. Najdłużej Wenecjanie panowali na Korfu i na Krecie, bo aż 400 lat, natomiast w innych miejscach nieco krócej.

Choć Wenecjanie nie zmuszali ludności greckiej do nauki języka włoskiego, siłą rzeczy Grecy, będąc kilka wieków pod panowaniem wenecjańskim, przyjęli bardzo dużo słów, którymi zaczęli posługiwać się na co dzień. Słownictwo włoskie dotyczyło początkowo handlu, technologii, gospodarki morskiej, a w późniejszym czasie także mody, społeczeństwa, sztuk, architektury i życia codziennego.

W XX wieku Grecja i Włochy nawiązały silną współpracę kulturową i utrzymują dobre stosunki, co z kolei ma wpływ na współczesny język grecki. Jednym z przykładów tych wpływów jest włoskie powiedzenie używane przez Greków: ούνα φάτσα, ούνα ράτσα /una faca, una raca/, po włosku: una faccia, una razza. Powiedzenie to ma na celu pokazanie, że Grecy i Włosi są jedną rodziną (jedna twarz, jedna rasa).

Zapożyczenia włoskie w greckim

Przejdźmy zatem do włoskich słów w języku greckim. Poniżej poznasz kilka często używanych słów pochodzących z języka włoskiego (bądź dialektu wenecjańskiego lub łaciny) oraz ich rdzennie grecki odpowiednik (jeśli taki istnieje). Ponieważ język jest żywym organizmem, w wielu przypadkach wyraz włoski wyparł zupełnie wyraz grecki z użycia, a w innych współistnieje razem z jego greckim odpowiednikiem. Już w pierwszym przykładzie poniżej zrozumiesz, co mam na myśli.

πόρτα /porta/ z wł. porta
znaczenie: drzwi
grecki odpowiednik: θύρα /thira/
przykład: Έριξε ένα σημείωμα κάτω απ΄την πόρτα. /erikse ena simioma kato ap tin porta/ – Wsunął liścik pod drzwi.

Przykład użycia dwóch wyrazów o tym samym znaczeniu w tym samym kontekście. Po lewej wyraz zapożyczony z włoskiego, po prawej – wyraz grecki. Zdjęcia zrobione w metrze w Atenach.

μπίρα* /bira/ z wł. bira
znaczenie: piwo
grecki odpowiednik: ζύθος /zithos/
przykład: Ποια ελληνική μπίρα σου αρέσει περισσότερο; /pia eliniki bira su aresi perisotero/ – Które greckie piwo smakuje Ci najbardziej?

*występują dwie pisownie tego słowa: μπίρα i μπύρα, przy czym ta druga jest niepoprawna, ale częściej używana. Osobiście częściej używam tej drugiej 🙂

σάλτσα /salca/ z wł. salza
znaczenie: sos
przykład: Τρώω μακαρόνια με σάλτσα. /troo makaronia me salca/ – Jem makaron z sosem.

φέτα /feta/ z wł. fetta
znaczenie: plaster, kromka (nazwa sera feta również pochodzi od tego słowa)
przykład: Θέλω δύο φέτες ψωμί. /thelo dhio fetes psomi/ – Chcę dwie kromki chleba.

φράουλα /fraula/ z wł. fragola
znaczenie: truskawka
grecki odpowiednik: χαμοκέρασο (dosłowne tłumaczenie: czereśnia, która leży na ziemi)
przykład: Η φράουλα μου θυμίζει καλοκαίρι. /i fraula mu thimizi kalokieri/ – Truskawka przywodzi mi na myśl lato.

βαλίτσα /walica/ z wł. valicia (dialekt)
znaczenie: walizka
grecki odpowiednik: αποσκευή /aposkiewi/
przykład: Πού να χωρέσουν τόσα ρούχα σε μια μικρή βαλίτσα; /pu na horesun tosa ruha se mia mikri walica/ – Jak tyle ciuchów zmieści się w tak małej walizce?

ομπρέλα /obrela/ z wł. ombrella
znaczenie: parasol
grecki odpowiednik: αλεξιβρόχιο /aleksiwrohio/ (wyraz używany)
przykład: Πάρε ομπρέλα μαζί σου, γιατί θα βρέξει. /pare obrela mazi su jati tha wreksi/ – Weź ze sobą parasol, bo będzie padać.

σπίρτο /spirto/ z wł. spirto
znaczenie: zapałka
grecki odpowiednik: πυρείο /pirijo/
przykład: Το κοριτσάκι με τα σπίρτα. /to koricaki me ta spirta/ – Dziewczynka z zapałkami.

φάτσα /faca/ z wł. faccia
znaczenie: twarz
grecki odpowiednik: πρόσωπο /prosopo/
przykład: Μακάρι να έβλεπες την φάτσα του όταν του είπα το αστείο. /makari na ewlepes tin faca tu otan tu ipa to astijo/ – Szkoda, że nie widziałeś jego twarzy, gdy opowiedziałam mu kawał.

κάβα /kawa/ z wł. cava
znaczenie: sklep monopolowy
grecki odpowiednik: οινοπνευματοπωλείο /inopnewmatopolijo/
przykład: Η κάβα μας διαθέτει πλούσια συλλογή κρασιών. /i kawa mas diatheti plusia siloghi krasion/ – W naszym sklepie monopolowym znajdziesz bogatą kolekcję win.

To tylko nieliczne przykłady włoskich wyrazów występujących w języku greckim. Jeśli chcesz poznać więcej takich wyrazów, zajrzyj do artykułu Δάνειες λέξεις από τα ιταλικά.

Jak się pewnie domyślasz, w języku włoskim również występuje dużo wyrazów zapożyczonych z greckiego. Napisała o tym Paulina z bloga Po prostu włoski w artykule Słowa pochodzenia greckiego we włoskim. Zachęcam Cię do przeczytania go!

Daj mi znać w komentarzu, jakie znasz inne włoskie wyrazy występujące w języku greckim.