20 tureckich wyrazów w języku greckim

Okupacja turecka w Grecji, która trwała przez blisko 400 lat, odcisnęła swoje piętno zarówno na kulturze greckiej, jak i na języku. Jednym z charakterystycznych przykładów wpływów tureckich jest kawa grecka.

W latach 50. XX wieku Grecy postanowili wymazać ze słownika wszystko, co im przypominało o Turcji. W tym czasie właśnie kawę turecką zamienili na grecką i zaproponowali greckie odpowiedniki tureckich wyrazów, które zdążyły przejść do codziennego języka Greków.

Niektóre odpowiedniki się przyjęły, inne nie. Poniżej prezentuję krótką listę takich wyrazów oraz ich greckie zamienniki (bardziej i mniej popularne, czasami używane też naprzemiennie).

Jeszcze zanim przejdę do listy, napiszę kilka słów wyjaśnienia. Mówiąc o zapożyczeniach tureckich, mówimy o wyrazach, które przeszły do języka greckiego prosto z tureckiego. Natomiast tureckie wyrazy nie zawsze są rdzennie tureckie, ale mogą być pochodzenia arabskiego czy nawet greckiego. Oznacza to, że dany wyraz mógł zostać zapożyczony przez Turków z greckiego, a kolejno przeszedł znowu do greckiego z języka tureckiego. Takim przykładem jest wyraz τεφτέρι (tefteri), który został zapożyczony z tureckiego tefter, ale ten z kolei pochodzi z greckiego διφθέρα (difthera). Τεφτέρι oznacza zeszyt, notatnik. A teraz przechodzimy do listy.

Lista wybranych tureckich zapożyczeń w języku greckim

γιακάς (jakas)

znaczenie: kołnierz

grecki odpowiednik: περιλαίμιο (perilemio)

przykład: σήκωσε το γιακά σου (sikose to jaka su) – podnieś kołnierz

γιαούρτι (jaurti)

znaczenie: jogurt

grecki odpowiednik: πηγμένο γάλα (pigmeno gala)

przykład: ελληνικό γιαούρτι (elliniko jaurti) – jogurt grecki

γλέντι (glendi)

znaczenie: zabawa

grecki odpowiednik: διασκέδαση (diaskiedasi)

przykład: το βράδυ πάω σε ένα γλέντι (to wradi pao se ena glenti) – wieczorem idę na zabawę

γούρι (guri)

znaczenie: powodzenie, szczęście (np. mieć szczęście)

grecki odpowiednik: τύχη (tihi)

przykład: μου έφερες γούρι (mu eferes guri) – przyniosłeś mi szczęście

γρουσουζιά (grusuzja)

znaczenie: pech, nieszczęście

grecki odpowiednik: κακοτυχία (kakotihija)

przykład: η μαύρη γάτα φέρνει γρουσουζιά (i mawri gata ferni grusuzja) – czarny kot przynosi pecha

ζόρι (zori)

znaczenie: trud, przymus

grecki odpowiednik: δυσκολία (diskolija)

przykład: με τα χίλια ζόρια (me ta hilja zorja) – z wielkim trudem

καβγάς (kawgas)

znaczenie: kłótnia

grecki odpowiednik: φιλονικία (filonikija)

przykład: ερωτικά καβγαδάκια (erotika kawgadakia) – kłótnie miłosne

καπάκι (kapaki)

znaczenie: pokrywka

grecki odpowiednik: κάλυμμα (kalima)

przykład: το καπάκι της κατσαρόλας (to kapaki tis katsarolas) – pokrywka do garnka

καρπούζι (karpuzi)

znaczenie: arbuz

grecki odpowiednik: υδροπέπων (idropepon)

przykład: Σου αρέσει το καρπούζι; (Su aresi to karpuzi) – Lubisz arbuzy?

μανάβης (manawis)

znaczenie: sprzedawca w warzywniaku

grecki odpowiednik: οπωροπώλης (oporopolis)

przykład: ο μανάβης της γειτονιάς (o manawis tis gitonias) – sprzedawca w warzywniaku z sąsiedztwa

μελτέμι (meltemi)

znaczenie: meltemi (wiatr)

grecki odpowiednik: άνεμος ετησίας (anemos etisijas)

przykład: Όταν φυσάει το μελτέμι… (Otan fisaji to meltemi) – Gdy wieje meltemi…

ντουλάπα (dulapa)

znaczenie: szafa

grecki odpowiednik: ιματιοθήκη (imatjothiki)

przykład: Πόσες ντουλάπες έχει το σπίτι; (poses dulapes ehi to spiti) – Ile szaf jest w domu?

ταβάνι (tawani)

znaczenie: sufit

grecki odpowiednik: οροφή (orofi); często używane też w znaczeniu „dach“

przykład: κοιτάω το ταβάνι (kitao to tawani) – patrzę w sufit

τενεκές (tenekies)

znaczenie: puszka, pojemnik (zazwyczaj metalowy i o dużej pojemności)

grecki odpowiednik: δοχείο (dohijo)

przykład: Αγόρασα έναν τενεκέ λάδι. (Agorasa enan tenekie ladi) – Kupiłem puszkę oleju.

τζάκι (dzaki)

znaczenie: kominek

grecki odpowiednik: παραγώνι (paragoni)

przykład: Το χειμώνα ανάβουμε τζάκι. (To himona anawume dzaki) – W zimę rozpalamy w kominku.

τζάμι (dzami)

znaczenie: szyba

grecki odpowiednik: γυαλί

przykład: Καθαρίζω τα τζάμια. (katharizo ta tzamia) – Myję szyby.

UWAGA: nie mylić z τζαμί (akcent na ostatniej sylabie), co znaczy „meczet“.

φλιτζάνι (flidzani)

znaczenie: filiżanka

grecki odpowiednik: κύπελλο (kipelo)

przykład: ένα φλιτζάνι καφέ (ena flidzani kafe) – filiżanka kawy

χασάπικο (hasapiko)

znaczenie: sklep mięsny

grecki odpowiednik: κρεοπωλείο (kreopolijo)

przykład: πάω στο χασάπικο (pao sto hasapiko) – idę do sklepu mięsnego

χατίρι (hatiri)

znaczenie: przysługa, łaska, zachcianka

grecki odpowiednik: χάρη (hari)

przykład: του κάνει όλα τα χατίρια (tu kani ola ta hatirja) – spełnia wszystkie jego zachcianki

Znacie inne wyrazy w języku greckim pochodzenia tureckiego? Podzielcie się nimi w komentarzu.

Źródła, z których korzystałam podczas pisania, i w których znajdziecie dużo więcej tureckich wyrazów:

730 (ή χίλιες και μία) ελληνικές λέξεις τουρκικής προέλευσης

300 τούρκικες λέξεις στην ελληνική καθημερινότητα

Ποιες είναι οι τουρκικές λέξεις που χρησιμοποιούμε καθημερινά